Inhoudsopgave

Beheer van het Gemaal
Terugblik op het afgelopen jaar 2016
Het Noord-Hollandpad
De vijzel heeft groot onderhoud nodig 3
Vrijwilliger
Een ongeluk zit in een klein hoekje
Stoom eruit en stroom erin
Waterstaatkundige Stichting Gemaal Limmen 1879

Beheer van het Gemaal

Het beheren van het Gemaal zorgt niet alleen voor onderhoud en reparatie maar ook voor een verscheidenheid aan contacten met bedrijven en rijks- en gemeentelijke instellingen.
Omdat de grote renovatie van de vijzel aan de beurt was, werd er intensief gesproken welke onderdelen aan vernieuwing en welke aan reparatie toe zouden komen. Bij een van deze contacten kwam het taatslager van de vijzel aan de orde. (een taats vangt een verticale as op; onderaan een priktol zit een taats). Ik vertelde aan Kees Melker dat deze zeer waarschijnlijk aan vervanging toe was omdat de as van de vijzel danig verzakt bleek te zijn. De tanden van de aandrijfwielen grepen onvoldoende in elkaar.
Kees stelde mij gerust want zijn vader had dit taatslager in 1953 laten gieten bij de bronsgieterij in Beverwijk en vervolgens ‘pas’ laten maken in een draaierij in Haarlem. En er waren ook een aantal dwarsstangen door zijn vader gesmeed, die de door roest aangetaste stangen moesten vervangen.

Nadat de gehele watergang was droog gepompt kwam het lager tevoorschijn. Inderdaad, het lager was nog in prima conditie en kon nadat het geïnspecteerd was en van nieuwe smeerleidingen voorzien, opnieuw worden gebruikt.
Later sprak ik Kees en vertelde over de kwaliteit van het taatslager en dat er nagenoeg niets aan mankeerde. Hij reageerde met slechts “ ja, me vader hé, vakman ”. Helaas overleed Kees Melker op 83-jarige leeftijd op 5 december 2016. Kees bezat een overmaat aan praktijk kennis en had een gedrevenheid voor zijn vakgebied.

John Wissenburg, voorzitter

Terugblik op het afgelopen jaar 2016

In totaal brachten het afgelopen seizoen ongeveer 800 personen een bezoek aan het Gemaal 1879 om de exposities te bekijken of om uitgelegd te krijgen welke functie het Gemaal vroeger had en nu nog heeft en waarom het op deze plek in 1879 is gebouwd.
300 Leerlingen van het Jac P.Thijsse College uit Castricum zijn op 6, 7 en 8 juni rondgeleid door Fred Verdonk, John Wissenburg en Niek Beentjes tijdens hun Landschapsdag, waarbij o.a. het oppervlakte- water een belangrijk onderwerp was.
De overige bezoekers kwamen verspreid over de drie exposities en op de Open Monumenten Dagen op 10 en 11 september.

Drie exposities:

1. Vanaf 3 april t/m 25 mei exposeerde Gerwin Tromp uit Castricum met gevarieerd werk, waaronder illustraties en schilderijen.
2. Ciska Velzeboer, Ellen Boots en Jennie Bolsenbroek exposeerden van 5 juni t/m 31 juli met beelden en schilderijen.
3. Van 7 augustus t/m 25 september exposeerde Jacqueline Fluitman met keramiek en waren er op de bovenverdieping van het Gemaal foto’s te zien over het Oer-IJ, gemaakt door Lia Vriend.

Drie citaten uitgesproken door bezoekers

• “Geweldige en professionele uitleg over het Gemaal door de vrijwilligers. Ga zo door en dit moet blijven bestaan”.
• “Wat een prachtige kunstwerken; heerlijk om ons daarvan te laten genieten “.
• “Dit is uniek! Fraaie kunst en fraaie oude techniek”.

Het bezoekersaantal wordt mede bepaald door het (fiets)weer en waarschijnlijk ook door onze kleurrijke folder op strategische plaatsen te deponeren, o.a. op campings en in bibliotheken.
Velen zijn aangenaam verrast door de combinatie van kunst en techniek en het enthousiasme waarmee onze vrijwilligers de bezoekers rondleiden.

Greet Blokker

Arie Stappers bevestigt het bordje
van het Noord-Hollandpad.
Fred Verdonk let op de veiligheid

Het Noord-Hollandpad

Een wandelroute dwars door Noord Holland langs wegen en paden. Door weilanden en langs sloten die je vaak links laat liggen, maar nu duidelijk omschreven zijn in www.landschapnoordholland.nl. In 13 etappes is dit N.H.-wandelpad beschreven.
Het Gemaal ligt op de route van Driehuizen-Krommenie, Totale lengte van Noord-Hollandpad: 270 km.

Arie Stappers bevestigt het bordje van het Noord-Hollandpad. Fred Verdonk let op de veiligheid.

De vijzel heeft groot onderhoud nodig 3

In de laatste twee nieuwsbrieven werd melding gemaakt van het broodnodige onderhoud en reparatie van de vijzel en dat de aanpak op 18 januari 2016 is gestart. De aanleiding was dat de vijzel verzakte, waardoor de tandkranswielen steeds minder in elkaar grepen.
Voor een museum een zeer kostbare reparatie. De gehele onderbouw van de vijzel moest worden vernieuwd en de vijzel schoon gestraald en geverfd.

Voor deze werkzaamheden moest de watergang worden afgedamd en droog gepompt. Vervolgens afgedekt met zeil om ook bij slecht weer door te kunnen werken en de verflucht onder het zeil af te voeren tijdens het aanbrengen van de vier beschermingslagen op de vijzel. Enkele tegenvallers meldden zich tijdens het droogleggen van de vijzelinstallatie, maar alles is door de Firma Poland vlot en soms onder slechte weersomstandigheden uitgevoerd en opgeleverd. Ook waren de vrijwilligers van het Gemaal vaak aanwezig bij het herstel en Adrie Stappers en Fred Verdonk wilden graag ook weten hoe de conditie van de vijzel was nu dat hij droog stond en hoe de smering van het taatslager uitgevoerd moest worden.
Ze legden alles ‘fotovast’.

Controle van de conditie van de
watergang en vijzel

Fred helpt aan de vijzelopvang
met behulp van katrol, ketting en kabel

Niek Beentjes

Jeanne van Duijn

Vrijwilliger

Jeanne doet veel vrijwilligerswerk en niet alleen bij het Gemaal 1879. “Ik vind het leuk om met andere mensen te praten over allerlei onderwerpen. In het Gemaal leid ik de bezoekers rond bij de exposities van kunstenaars en als het moet, vertel ik ook nog iets over het gemaal, maar dat laat ik liever aan de technici over. Deze weten veel meer over het gebouw en de installatie en kunnen de vijzel laten draaien”.
Jeanne is een Bakkumse (!) en groot gebracht in de Bakkummerstraatweg. Lang bij haar vader in de zaak gewerkt en later op beurzen gestaan o.a. Horecava. Veel promotiewerk voor nieuwe producten die in de markt geïntroduceerd moesten worden. Veel jaren met een speciale groep vaklui artikelen bij Keurslagers kopen en verslag uitbrengen aan die Stichting over entree winkel en gekochte vleeswaren.
Altijd met plezier gedaan.

“Ook met wat ik nu doe in het Gemaal, samen met andere vrijwilligers, ontmoet ik weer veel andere mensen.
Maar bridgen doe ik al van jongs af aan. Van mijn ouders geleerd die dat graag deden en het als een rustpunt in het dagelijks werk beschouwden. Dat geldt voor mij ook. Ik speel bij een tweetal bridgeclubs en het spel blijft spannend. Vrijwilligerswerk en het bridgen doe ik niet alleen in Akersloot maar ook in de regio en ik hoop het nog heel lang te kunnen doen”.

Niek Beentjes

Een ongeluk zit in een klein hoekje

Zo voer voor de feestdagen een schip op de Maas tegen de stuw in Grave. De waterstanden boven de stuw waren wekenlang ontregeld. Groot nadeel voor de scheepvaart en ook voor de Industrie aan de rivieren in die regio.
Calamiteiten van dit soort, groot of klein, kunnen ook gebeuren als de polderbemaling uitvalt. Hetzij een enkel gemaal dan wel meer gemalen door een grote stroomstoring. In dat geval is er een draaiboek voorhanden bij het Hoogheemraadschap om de bemaling gaande te houden.
Hoe?
Dat hangt af hoe de aandrijving is van de pomp en de vijzel. Elektrisch of met een dieselmotor. In een enkel geval door een dieselmotor, maar in grote meerderheid worden de gemalen aangedreven door een elektromotor.
In kleine polders (max 400 ha) wordt het vereiste waterpeil bereikt door het huren van een pomp met dieselaandrijving.
Gaat het om grotere polders of gemalen die veel vermogen vragen dan is de oplossing een aggregaat.
Dit aggregaat, met als aandrijving een dieselmotor, wekt de vereiste stroom op en wordt gekoppeld aan het elektrische net van het Gemaal. De aansluiting met het elektriciteitsnet wordt dan losgekoppeld.
Het Hoogheemraadschap heeft enkele aggregaten in reserve staan evenals de nodige brandstof voor de dieselmotoren. Voor omvangrijke storingen zullen apparaten moeten worden bij gehuurd.

Ons Gemaal 1879 is het afgelopen najaar, op het gebied van elektrisch aansluiting, door het Hoogheemraadschap ‘up-to-date’ gemaakt om in geval van nood een omschakeling naar een aandrijving door een aggregaat in een handomdraai te realiseren.
Conclusie: het Gemaal heeft hiermee een functie, als de nood aan de man zou komen.
We zijn nog niet afgeschreven!
De vijzel is weer in goede staat, de elektrische aansluiting ook en we hopen dat de kammen (tanden) van het aandrijfwiel ook vervangen kunnen gaan worden want dan kunnen we een calamiteit met een gerust hart het hoofd bieden.

Co Bosschaart

Stoom eruit en stroom erin

Drie hoogspanningsscheiders.
Boven deze scheiders ziet u drie witte rechthoekjes.
Dit zijn ‘kortsluitstroomindicatoren‘
Hieronder is er één uitvergroot
 

Om de rode kabel ’n kortsluitstroomindicator

Het kolengebrek in 1918 (na de oorlog) was de hoofdreden dat het stoomgemaal veranderde in een elektrisch aangedreven gemaal. Er werd meteen besloten om het omliggende buurtschap van stroom te voorzien. Stoomketel en -machine werden verwijderd en er werd een transformatorruimte in het gebouw gemaakt om op een veilige manier de aangeleverde 10.000 Volt van het transformatiehuisje aan de Sluisweg om te zetten in 380 en 220 volt voor krachtstroom en verlichting.
Om het Gemaal altijd van stroom te kunnen voorzien werd het in een ringstructuur opgenomen.
Op de bovenste foto ziet u tussen een rood, geel en blauw gekleurde hoogspanningsleiding een z.g. scheider zitten om de spanning van het net te halen.
Op foto er onder is er één uitvergroot.

Tot nu toe was niet bekend wat de naam was van dit apparaatje en de functie.
Tijdens een rondleiding in het gemaal werd door een van de bezoekers verteld dat wanneer door kortsluiting een kabel defect raakte, een van de kortsluitindicatoren direct aangaf in welke kabel deze storing was opgetreden.
De PEN (nu Liander) kon dan snel de nodige schakelingen uitvoeren om eenieder weer van stroom te voorzien.
Tegenwoordig gaat er een draadloos bericht welke kabel overbelast is geraakt.
Met dank aan Toine Lippes, GVB Amsterdam.

Niek Beentjes

Waterstaatkundige Stichting Gemaal Limmen 1879

Kortweg: Gemaal 1879.

Bestuur:
John Wissenburg: voorzitter
Co Bosschaart: secretaris
Hans van der Eng: penningmeester
Greet Blokker: vice voorzitter en exposities
Niek Beentjes: techniek en redactie Nieuwsbrief

Wat is er allemaal gedaan aan het gebouw in het afgelopen jaar! (Hoofdzakelijk door Adrie en Fred):

• De vloer en de trap in de expositieruimte geverfd;
• Trap van leuningen voorzien;
• Muren in expositie-, machine-, en vijzelruimte gestuct en gewit;
• Extra verlichting in de machineruimte aangebracht;
• Beveiliging van elektromotor vergroot met ronde perplex afdichtingen.(kunstwerkje);
• Led- of spaarlampen aangebracht waar nodig;
• Provincie kaart met verlichte aanduidingen van plaatsen in Noord-Holland. Deze kaart is op een houten plaat geplakt en in de machineruimte aan de muur bevestigd;
• Wielkast van spaakwiel doorzichtig gemaakt en van verlichting voorzien;
• Werkbank in ‘Kolenhok’ getimmerd;
• Vele andere kleine werkzaamheden door onze vrijwilligers.

De volgende werkzaamheden zijn in aantocht:

• De houten tanden (kammen) van het aandrijfwiel moeten worden vernieuwd;
• De panlatten van het gebouw aan de zuidwestzijde moeten worden vervangen.